Sommige vormen van luchtverontreiniging zijn nogal voor de hand liggend – je merkt het als rook tijdens het aanbranden van eten het huis vult of als een kamer naar schimmel begint te ruiken. Andere vormen van luchtverontreiniging zijn echter niet zo gemakkelijk te herkennen.
Neem bijvoorbeeld vluchtige organische stoffen (VOS). Dit zijn gassen die al dan niet een geur hebben en op verschillende plaatsen en objecten ontstaan. Van schoonmaakmiddelen, meubels tot kunstbenodigdheden, veel huishoudelijke producten kunnen VOS uitstoten – en in veel gevallen zijn fabrikanten niet verplicht deze giftige gassen op hun productetiketten te vermelden.
Gelukkig kunnen huishoudelijke VOS concentraties verminderd worden met wat slimme tips en een beetje extra zorg. Lees verder voor een volledig overzicht van wat VOS zijn, waarom je je er zorgen over moet maken en hoe je ze uit je huis kunt houden.
In veel gevallen wordt de term “vluchtige organische stoffen” afgekort als VOS, zo ook in verdere verloop van dit artikel.
Wat zijn VOS en hoe komen ze in het huis?
VOS zijn koolstofhoudende gassen die vaak in de binnenlucht worden aangetroffen. Ze omvatten een breed scala aan chemische stoffen die door de mens gemaakt of in de natuur voorkomen, en waarvan sommige bekend zijn of vermoed worden gezondheidsproblemen op korte en lange termijn te veroorzaken.
VOS, die zijn toegevoegd tijdens de productie, worden gewoonlijk uitgestoten tijdens de levensduur van een product. Ze kunnen beginnen als vaste stoffen of vloeistoffen, maar komen geleidelijk als gassen vrij nadat het product zich in je kamer bevindt. Zo is formaldehyde een van de meest voorkomende VOS. Het wordt gebruikt bij de productie van bouwmaterialen, meubels en andere huishoudelijke producten. Andere VOS die vaak in huishoudelijke producten worden aangetroffen zijn onder andere:
- Aceton;
- Benzeen;
- Chloroform;
- Perchlooretheen;
- Styreen;
- Tolueen.
Sommige van deze in de lucht zwevende chemicaliën kunnen geuren veroorzaken – zoals de geur van verf als je schildert of benzine – maar andere VOS kunnen geurloos zijn. Omdat deze chemische stoffen zo algemeen gebruikt worden in de productie van huishoudelijke producten, kunnen VOS concentraties binnenshuis zich snel ophopen, soms tot niveaus die wel tien keer hoger zijn dan die in de buitenlucht. Om je een idee te geven van hoe vaak deze vorm van vervuiling voorkomt, volgt hier een lijst van producten die VOS kunnen bevatten:
- Bouwmaterialen
- Huishoudelijke schoonmaakmiddelen en ontsmettingsmiddelen
- Meubels (lak)
- Cigarettenrook
- Brandstof en gerelateerde producten;
- Verf en gerelateerde producten
- Hobby- en knutselbenodigdheden
- Pesticiden
- Luchtverfrissers
- Kopieerapparaten, printers en ander kantoormateriaal;
- Lijm, kleefstoffen en Markeerstiften
Eerlijk gezegd lijkt het misschien moeilijker om producten zonder VOS te vinden dan met. De vraag is dus – hoe bezorgd moet je zijn over het gehalte aan VOS in je huis?
Zijn VOS Gevaarlijk?
Blootstelling aan VOS is moeilijk te vermijden, en kan, helaas, gepaard gaan met allerlei gezondheidsrisico’s. De effecten van blootstelling hangen af van welke chemische stoffen je inademt, wat de concentratie in de lucht is, en hoe lang de blootstelling duurt. Mensen met astma, kinderen en bejaarde mensen kunnen extra gevoelig zijn voor de risico’s van VOS.
De effecten van kortdurende blootstelling aan VOS – zoals je die krijgt bij het verven van een kamer in je huis, het sproeien van pesticiden op het gazon of het slapen op een gloednieuwe matras – kunnen onder meer zijn:
- Irritatie aan de ogen, neus en keel
- Misselijk gevoel
- Hoofdpijn
- Duizeligheid en/of verlies van coördinatie
- Astmasymptomen
- Huidreacties
- Vermoeidheid
- Moeilijkheden met ademhalen.
Langdurige blootstelling, daarentegen, kan ernstiger risico’s met zich meebrengen. Deze hangen af van de specifieke chemische stof en kunnen onder meer schade aan lever, nieren en het centraal zenuwstelsel opleveren. Daarnaast kunnen er kankerverwekkende stoffen in bepaalde producten zitten. Zo is benzeen, dat vaak voorkomt in tabaksrook, verfbenodigdheden, brandstoffen en de uitlaatgassen van auto’s, een bekend gevaarlijk element voor de mens. Perchloorethyleen (een andere VOS en de meest gebruikte chemische stof in stomerijen) blijkt kanker te veroorzaken bij dieren en wordt beschouwd als een waarschijnlijke gevaarlijke stof voor de mens.
Iedereen die vaak met VOS bevattende producten werkt, zoals schoonmakers, schilders, ongediertebestrijders en stomerijmedewerkers, loopt meer risico op langdurige blootstelling aan VOS.
Kunnen Luchtreinigers VOS uit de lucht verwijderen?
Sommige luchtreinigers kunnen helpen VOS uit de lucht te verwijderen, terwijl andere dat niet kunnen. De twee soorten luchtreinigers die effectief zijn tegen VOS zijn die met koolstoffilters (HEPA filters kunnen vervuilende deeltjes uit de lucht opvangen, maar ze zijn niet tegen VOS, tenzij ze gecombineerd worden met een extra koolstoffilter).
Koolstoffilters zijn ontworpen om gassen in de lucht op te vangen. Als lucht door dit type filter stroomt, blijft schadelijke gas aan de koolstof kleven.
Opmerking: Koolstoffilters kunnen bepaalde schadelijke deeltjes niet uit de lucht verwijderen. Fijnstof, bijvoorbeeld, gaat dwars door de koolstof filter heen.
Andere manieren om Blootstelling aan VOS te Verminderen
Behalve luchtreinigers, zijn er ook andere manieren om pro-actief blootstelling aan VOS in het huis te verminderen.
- Deuren en ramen openen als je producten gebruikt die VOS afgeven
- Alle veiligheidsvoorschriften in de handleiding volgen
- Geopende verpakkingen van verf, oplosmiddelen of soortgelijke materialen buiten het huis bewaren. Bij voorkeur in een schuurtje of vrijstaande garage
- Kiezen voor geïntegreerde bestrijdingsmethoden om de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen te helpen verminderen die je nodig hebt om je huis vrij van insecten te houden
- Koop producten met hoge vluchtige organische stoffen in kleinere hoeveelheden, zodat je de verpakkingen snel na gebruik kunt weggooien (in plaats van deze in je huis te moeten bewaren)
- Schadelijke producten altijd buiten bereik van kinderen en huisdieren houden
- Het mengen van huishoudelijke verzorgingsproducten vermijden, tenzij de handleiding dit wel aangeeft
- Kies waar mogelijk voor producten met weinig of geen vluchtige organische stoffen
- Gebruik producten die methyleenchloride bevatten, zoals (verf)afbijtmiddelen, lijmverwijderaars, en verfspuitbussen, zo mogelijk alleen in de buitenlucht
- Zorg ervoor dat je kleren goed droog zijn (dat wil zeggen dat ze geen sterke chemische geur hebben) voor je ze van de stomerij ophaalt
Hoewel het onmogelijk is VOS helemaal uit te verbannen, zou je blootstelling of blootstelling in hoge concentraties moeten kunnen vermijden. Het verminderen van de aanwezigheid van deze chemische stoffen in je huis is een voortdurend proces dat inhoudt dat je de schoonmaakmiddelen, meubels en andere producten die je koopt onderzoekt, maar ook dat je of een familielid een goede manier vindt om de luchtkwaliteit in je huis te verbeteren. Hoe meer je weet, hoe beter je in staat bent om het VOS gehalte in je huis zo laag mogelijk te houden.
Onze Aanbevolen Luchtreinigers
